بياييد دانسته هايمان را رايگان هديه كنيم

بيماري پوست قلنبگي

بيماري پوست قلنبگي

Knopvelsiekte

 Pseudo-urticaia

Lumpy skin disease

 Neethling virus disease

 تعریف:  

بیماری پوست قلنبگی(LSD) یک بیماری ویروسی به شدت عفونی در گاو بوده که با ظهور ناگهانی گرهک های داخل جلدی آبله گون متعدد سخت  در ابعاد گوناگون- از 5/0تا 10 سانتی متر قطر-  ودر بخشهای  مختلف بدن ،ادم پاها ، تورم غدد لنفاوی سطحی، التهاب مجاری لنفاوی[1] و  تب مشخص می گردد.

تاریخچه بیماری:

بیماری برای اولین بار بعنوان یک کهیر کاذب در زامبیا (1929) ، در زیمبابوه (1944-1945) ، در آفریقای جنوبی (1946) ، در کنیا (1957) ،در سودان (1970) و در کویت(1986)   گزارش شد . اولین همه گیری بیماری در مصر (1988) و فلسطین(1989) گزارش گردیده . بیماری در سراسر آفریقا گسترده شده و موجب درگیری مصر ، کویت ، و فلسطین گردیده . در دیگر نقاط جهان بیماری بعنوان یک بیماری با مبداء بیگانه محسوب می شود.

سبب شناسی بیماری:

این بیماری توسط ویروسی که به لحاظ ایمنی زائی مرتبط با ویروس های آبله گوسفندی است  و تنها یک سروتیپ دارد ایجاد می شود . این ویروس از خانواده Poxviridae و جنس   Capripoxvirus   و گونه Lumpy skin disease virus می باشد. این ویروس ها دارای ژنوم DNA دورشته ای و ابعاد بزرگ هستند. آنها به شکل آجری یا تخم مرغی بوده  و در ویریون آنها بیش از 100 پلی پپتید حضور دارد. این ویروس ها متشکل از یک بخش مغزی ، دو بدنه جانبی ، یک غشاء و یک پوشش هستند. پوشش ویروس حاوی دو لایه از لیپید های سلولی و چندین پلی پپتید مختص ویروسی است . ویشه های(ویریون های) بالغی که بدون پاره شدگی یاخته ای  از آنها رها می شوند دارای پوشش ویروسی بوده  و آندسته از ویریون ها که با ایجاد پارگی یاخته های میزبانی از آنها آزاد می شوند غالباً فاقد پوشش می باشند. هر دو شکل پوشش دار و فاقد پوشش ویروس بیماری زا هستند. میانگین اندازه این ویروس ها 260 تا 320 نانومتر می باشد.

  با استفاده از فن آوری کشت بافت سه گروه مجزا از عوامل آسیب زای یاخته ای [2]  ملازم LSD  قابل تشخیص هستند.

گروه  یک : شامل ویروس های (BZV) یا  اورفان ویروس ها(ویروس های یتیم)  هستند که از پوست گاو های معمولی و سوسپانسیون فراهم شده از غدد پوستی یا غدد لنفاوی گاو های مبتلا به LSD  جدا گردیده اند. ظاهراً این دسته از عوامل هیچ نشانه ای از بیماری را ایجاد نمی کنند.

گروه دو  : شامل ویروس های Allerton  می باشند . ویروس های فوق را می توان از غدد پوستی ، بزاق ، ترشحات بینی و مایع منی گاو های آلوده که به شکل خفیف بیماری LSD مبتلا هستند جدا کرد.

گروه سه : شامل ویروس های Neethling  هستند . این ویروس ها را می توان از خون ، بزاق ، مایع منی و مخاطات بینی گاو های مبتلا به LSD جدا ساخت . ویروس های فوق قادرن تا مدت 33 روز در غدد پوستی باقی بمانند.LSD در واقع دو نوع بیماری است که شکل شدید آن بواسطه ویروس های آبله ای Neethling بوجود آمده و شکل خفیف آن توسط 1) هرپس ویروس Allerton  و 2) هرپس ویروس های  گاوی جلد دوست[3]  حاصل می آید.

همه گیر شناسی بیماری:

بیماری پوست قلنبگی (LSD) بطور اولیه یک بیماری گاوی است .نژاد های Bos Taurus  خصوصاً جرزی ، گزونزی و آیر شایر در مقایسه با گاوهای زبو(Bos indicus)  نسبت به بیماری حساس تر هستند .  چند مورد بیماری در گاو میش های آبی آسیائی(Bubalus bubalis)  نیز گزارش شده است . به نظر نمی رسد که حیوانات وحش  نقش مهمی را در انتشار و تثبیت ویروس بیماری فوق داشته باشند .

عموماً  بیماری به لحاظ جغرافیائی محدود به آفریقا است ولی گزارش های از بیماری در مناطق دیگری از جهان چون آیووا و اسرائیل نیز وجود دارد.

الگوی انتقال بیماری به جهت وجود گزارش هائی مبنی بر انتشاربیماری بواسطه تماس مستقیم و غیر مستقیم بین دام بیمار و سالم  ، هنوز مورد اجماع محققین نیست . بدلیل انتشار سریع و سهولت انتقال بیماری تا مسافت های طولانی تصور بر این است که ویروس این بیماری بطور اولیه توسط حشرات گزنده  منتقل می شود .  ویروس را می توان از پشه آدس و در طی برخی از همه گیری ها از پشه کولکس جدا نمود. بطور تجربی پشه آدس آلوده شده می تواند تا مدت 6 روز ویروس را در خود حفظ کرده و آن را بطور مکانیکی منتقل نماید . مگس و دیگر حشرات نیز احتمالاً در انتقال ویروس ایفای نقش می نمایند . تماس مستقیم بعنوان جزئی ترین منبع عفونت به شمار می رود. ویروس در ضایعات پوستی ، بزاق ، ترشحات تنفسی ، شیر و مایع منی حضور دارد. دام را می توان بطور تجربی با تلقیح مواد بدست آمده از پوست و خون به عفونت  مبتلا ساخت ، همچنین آب و علوفه آلوده به بزاق دام بیمار می توان به بیماری منجر گردد. ویروس LSD ویروس بسیار مقاومی است بطوری که می تواند تا مدت 35 روز بطور پایا در دلمه های جداشده و مدت طولانی تری در محیط باقی بماند.

بیماری بصورت موارد انفرادی یا یک همه گیری بروز می نماید . میزان وقوع (بروز) بیماری[4] در آب و هوای گرم و مرطوب در بیشترین حد خود بوده و در طی فصول خشک کاهش می یابد . میزان گسترش(شیوع) بیماری[5] متفاوت بوده  -از 3% تا 85%- که این تفاوت بستگی به حضورحشرات حامل وحساسیت میزبانی دارد . شدید ترین شکل بیماری را می توان در نژادهای Bos Taurus – در مقایسه با نژاد زبو- خصوصاً نژاد های جزایر دریای مانش  یافت . گوساله ها و گاو های شیری  از حساسیت بیشتری برخوردای هستند . علاوه بر این نشانه های بیماری  در یک گروه نیز می تواند بسیار متفاوت باشد  (برخی بطور نامشهود مبتلا بوده و برخی دیگر نشانهای بیماری را به شدت بروز می دهند). میزان تلافت در غالب موارد اندک بوده (1-3 درصد) ولی در برخی از همه گیری ها تا 20% نیز رسیده است .

روند بیماری زایی :

پس از ورود ویروس به بدن (گزش حشره) یک ویرمی اولیه پدیدار شده  که توام است با بروز تب در دام مبتلا. آنگاه  ویروس از طریق خون به بخش های مختلف بدن هدایت شده  و به جهت طبیعت گرایش پوستی(جلد دوستی) به یاخته های پوستی حمله کرد و در پوست موضع می گیرد ، این رخداد متعاقب است با شروع روند های التهابی در موضع آلوده و تظاهر گرهک های پوستی . با ورود ویروس به دیگر ارگان های بدن چون دستگاه تنفسی ، گوارشی و تولید مثلی،  ایجاد گرهک های مشابه را میتوان انتظار داشت. بدنبال ویرمی اولیه و انتشار ویروس در ارگان های مختلف بدن  ویروس به مقدار کمی در ترشحات دهانی و بینی دام و شیر قابل تفکیک بوده  ولی بیشترین میزان حضور ویروس درگره های پوستی دام مبتلا است . ضایعات سیستمیک خیلی کمی را میتوان مشاهده نمود . با آغاز تهاجم ویروس سامانه ایمنی بدن شروع به فعالیت نموده و پادتن های مربوطه (معمولاً تا روز 21 پس از تلقیح ویروس) در سرم دام ظاهر می شوند .

  نشانه های بالینی:

ظهور گرهک در پوست و دیگر سامانه های بدن چون گوارشی، تنفسی و تولید مثلی پس از تب و ویرمی اولیه است . دوره نهفته بیماری در آلودگی های طبیعی 2تا5 روز و در آلودگی های تجربی 4 تا 14 روز است . میزان شیوع بیماری  80 تا 90 درصد گله را شامل شده و نرخ تلافات معمولاً کمتر از 2 درصد می باشد . میزان تلافات بالا در گله معمولاً ناشی از عفونت های ثانویه باکتریایی است .

 اولین نشانه بالینی قابل مشاهده بروز تب(41 درجه) دو مرحله ای است  گاهی توام با آن ترشح اشک ، ترشحات بینی  ، تراوش بزاقی و لنگش دیده می شود . تظاهر پوستی بیماری - بدنبال مرحله دوم تب - در حدو روزهای 7 تا 10  پس از بروز تب بصورت گرهک هائی که ابتداعاً در میان دوراه تشکیل می گردد، می باشد . گرهک های ایجاد شده مدور و سخت بوده ، 5/0 تا 10 سانتی میتر قطر داشته و ممکن است تمام یا بخشی از سطوح بدنی را دربر گیرند (خصوصاً گردن ، پیش سینه ، پشت، ران ، پاها ، میان دوراه ، پستان ها و کیسه بیضه ) . معمولاً گرهک های کوچک در دام های موبلند  یا در بخش های مودار بدن مشهود نیست و از طرفی موهای اطراف گرهک های بزرگ  راست شده و ظاهری بزرگتر از واقع به گرهک میدهند. گرهک های ایجاد شده بر روی پوزه، فرج ، حشفه ، سوراخ های بینی ، چشم  و دهان نرم تر بوده و به سادگی پاره می شوند . با پاره شدن این گرهک ضایعات تخریش شده و زخم حاصل می آید .در موارد شدید ضایعات فوق ممکن است در سوراخ های بینی و بوقک های بینی پدیدار گردند که این امر منجر به انسداد مسیر تنفسی و خرناس می شود . ضایعات دهانی موجب افزایش تراوش بزاق شده و آنهائی که در مجاری تنفسی هستند سبب دشواری تنفسی(تقلای تنفسی) از جهت چسبندگی مجرا می شوند . التهاب ملتحمه و کدورت قرنیه در مواردی دیده می شود. ضایعات ممکن است در ملتحمه نیز ایجاد شوند که منجر به ترشح اشک می گردد . در غالب موارد گرهک ها بوجود آمده به سرعت ناپدید می شوند اما  ممکن است گرهک های پوستی بوجود آمده تا مدت چند سال باقی بمانند که این ضایعات معمولاً تحت روند نکروز قرار گرفته و نهایتاً می افتند  . یک شیار یا خندق باریک 2 تا 4 میلیمتری  در اطراف ضایعه  آن را از دیگر نواحی پوستی جدا می نماید . این شیار موجب تشکیل یک دهانه آتشفشانی شده که گاهی افتاده و گودال هایی با عمق و ابعاد متفاوت پدید می آورد. این گودال ها معبری هستند برای آغاز عفونت های باکتریائی ثانویه که منجر به اشاعه و گسترش آبسه هایی درغدد لنفاوی ناحیه درگیر ، ریه ها و  دیگر اندام ها می شوند که اصطلاحاً به آنها آبسه های متاستاتیک گویند. در موارد دیگر داغ زخم در محل ضایعه تشکیل می شود . غدد لنفاوی سطحی خصوصاً پیش کتفی ، پیش رانی و پاروتیدی متورم بوده و مجاری لنفاوی ممکن است کلفت و ضخیم باشند .  در برخی موارد ممکن است تورم آماسی مختصر یا بارزی در پاها ، غبغب ، پستان ، فرج ، کیسه بیضه  و حشفه  ایجاد گردد . صرفه نظر از ضایعات پوستی  عنوان شده  آن دسته از ضایعاتی که در سامانه های گوارشی و تنفسی ایجاد می شوند معمولاً پوشیده از بافت پوششی نکروزه یا زخمی شده هستند . ضایعات ریوی منجر به ادم ریوی و پنومونی چرکی می شوند . روند التیام و تشکیل بافت جوانه ای متعاقب ایجاد ضایعات در نای  آغاز می شود. تورم غدد لنفاوی عمومی که با بروز تورم و آماس غدد مشخص می شود یک چهره ماندگار از بیماری است . گاوهای آبستن ممکن است دچار سقط شوند .

تشخیص آزمایشگاهی:

به منظور تشخیص قطعی و نهایی بیماری ،  آزمایش های آسیب شناسی  بر روی نمونه های بافتی بدست آمده از گرهک های پوستی ، تلقیح به حیوان (گاو) ، جداسازی و تشخیص ویروسی ( با استفاده از کشت بافت)  از آزمون های ضروی می باشند . استفاده از میکروسکوپ الکترونی وآزمایش های سرم شناسی نیز ممکن است سودمند باشد . تایید بیماری در مناطق جدید نیاز به جداسازی و تشخیص ویروسی  دارد . ویروس LSD در محیط های کشت سلولی تهیه شده از یاخته های  گاوی ، بزی و گوسفندی  توانائی رشد دارد . بهترین رشد ویروسی در یاخته های بیضه بره ها محقق می گردد. با توجه به اثرات  گشندگی یاخته ای[6]  و جایگاه گنجیدگی های داخل یاخته ای  می توان ویروس LSD را از هرپس ویروس های  ایجاد کننده پوست قلنبگی کاذب  تمییز داد .پادگن های ویروسی LSD را می توان با استفاده از روش های شب نمای ایمنی [7] ، خنثی گری ویروسی [8] یا آزمون جاذب ایمنی متصل به آنزیم (الیزا)[9] . ویروس LSD را می توان در محیط کشت سلولی  یا  مستقیماً بافت  با استفاده از آزمون PCR مورد شناسائی قرار داد .  ویریون های آبله بزی شاخص را می توان با استفاده از میکرواسکوپ الکترونی در نمونه های زنده  یا دلمه های جدا شده مشاهده نمود. یافته فوق  به همراه وجود گرهک های عمومی شده  و تورم غدد لنفاوی دام مبتلا در مناطقی که بیماری بومی شده می تواند به تشخیص کمک نماید .

نمونه های اخذ شده بایستی در تحت شرایط کاملاً مطمعن به آزمایشگاه های صلاحیت دار ارسال گردند تا از انتشار بیماری ممانعت بعمل آید . نمونه های اخذ شده جهت جداسازی ویروس و تعین پادگنی توسط الیزا بایستی درطی اولین هفته ظهور ضایعات بیماری  نمونه گیری شده باشند ، یعنی پیش از آن که پادتن های خنثی گر ویروسی  تولید شوند . نمونه های مورد نیاز PCR را می توان پس از این مرحله زمانی جمع آوری کرد . در دام زنده  نمونه های زنده بافتی  از گرهک های پوستی یا غدد لنفاوی را می توان به منظور جداسازی ویروسی  و تعین پادگنی بکار برد . ویروس LSD را می توان در طی مراحل اولیه بیماری – مرحله حضور خونی ویروس – از نمونه های خونی  (حاوی هپارین یا EDTA ) جدا نمود ؛ موفقیت در جداسازی ویروس از نمونه های خونی پس از عمومی شدن ضایعاتی که بیش از 4 روز ثابقه ظهور دارند امری نامحتمل می باشد .  نمونه گیری از ضایعات ، شامل بافت های پیرامونی ضایعه برای آسیب شناسی مناسب خواهند  بود . سرم مرحله حاد و دوره نقاهت بیماری  برای ارزیابی های سرم شناسی جمع آوری می شود . به هنگام کالبد گشائی بایستی  نمونه های تازه و ثبوت یافته فرمالینی را از ضلیعات پوستی  و ضایعات موجود در مجرای گوارش و تنفسی تهیه نمود . نموهای خونی اخذشده جهت جداسازی ویروس و تعین  پادگنی را بایستی سرد گرده و فوراً در کنار یخ به آزمایشگاه ارسال کرد . اگر لازم است که نمونه های بافتی را به مسافت های دور ارسال داشت بایستی نمونه های بزرگتری را گرفته و در محیط حاوی گلیسیرین 10% قرار داد ، بخش مغزی این نمونه را می توان جهت جداسازی ویروس مورد استفاده قرار داد .

یافته های کالبد گشائی:  

ضایعات پس از مرگ می تواند گسترده باشند ، گرهک های صورتی مایل به خاکستری بطور عمقی در پوست بوجود دارند . این گرهک ها غالباً به لایه زیر جلدی و لایه های عضلانی زیر آن  نفوذ کرده و بافتهای مجاور آن دچار پرخونی ، خون ریزی وادم می شوند. غدد لنفاوی  ناحیه درگیر بطور مشخص متورم می باشند . همانند  با بثورات پوستی ضایعات مشابهی  را نیز می توان در پرده های مخاطی  دهان ، حلق ، زبان کوچک [10]، نای ،  نایژه  یافت . گرهک ها یا دیگر ضایعات نیز می توانند در مجرای گوارشی(خصوصاً در شیردان )، پستان ، مثانه ، کلیه ها، رحم و بیضه ها ایجاد شوند . در ریه ضایعات به سختی مشاهده شده و بصورت نواحی کانونی از ادم و آتلکتازی تظاهر می کنند ، ممکن است پنومونی نیز به همراه ضایعات عنوان شده دیده شود . در موارد شدید غدد لنفاوی میان سینه ای متورم بوده و ممکن است التهاب پرده های جنب [11] نیز دیده شود . در برخی دام ها التهاب پرده های زلالی[12] و التهاب زردپی ها و پرده های زلالی مربوطه [13] به همراه حضور فیبرین در مایع زلالی  ممکن است مشاهده گردد.  جنین های سقط شده همیشه ضایعات خارجی  را نشان نمی دهند ، اما در مواردی ممکن است که پوشیده از گرهک های مشخص این بیماری باشند .

تشخیص تفریقی:

در تشخیص تفریقی ضایعات این بیماری را بایستی از دیگر بیماری ها با ضایعات مشابه تمییز داد. این بیماری ها عبارتنداز : بیماری پوست قلنبگی کاذب [14] ، التهاب پستانی هرپس ویروسی [15]، درماتوفیلوزیس ، درماتو فیتوزیس(کچلی) ، گزش حشرات و کنه ، بنسونیوزیس [16] ، عفونت هیپودرمائی ، ازدیاد حساسیت نوری ، التهاب تاولی دهان ، کهیر  و سل پوستی . اغلب این بیماری ها را می توان  با توجه به نشانه های بالینی  LSD  که شامل مدت بیماری ، همچنین آسیب شناسی و برسی های آزمایشگاهی تمییز داد .

گشترش سریع بیماری و ظهور ناگهانی برجستگی های قلنبه شده در پوست  پس از بروزتب اولیه ،بیماری را کاملاً از دیگر بیماری های مشابه متمایز می سازد .تشخیص قطعی مبتنی بر شناسائی اجسام گنجیدگی در مقاطع تهیه شده از ضایعان پوستی  و کشت بافت ویروسی است . میکروسکوپ الکترونیکی و آزمون درخشندگی ایمنی قابل استفاده هستند. در مورد تشخیص های گله ای می توان از یک آزمون داخل جلدی  نیز بهره جست .

یک عفونت عمومی شده  درگاو وجود دارد که توسط هرپس ویروس گاوی نوع 2 ایجاد می شود ، به نظر می رسد که این بیماری همان شکل خفیف بیماری (Allerton)  پوست قلنبگی است  ولی ضایعات ظاهر شده در این بیماری با ضایعات شکل خفیفAllerton  کاملاً متفاوت می باشد .ضایعات در این عفونت عمومی مشابه بیماری درماتوفیتوز(کچلی )  مدور ، با قطری تا 2 سانتی متر، بخش میانی در برخی از این ضایعات سالم بوده و لبه های آنها برآمده می باشد . ظاهراً تنها بخش های سطحی پوست درگیر می شوند  در حالی که ضایعات ناشی از LSD  در غالب موارد عمقی بوده و  تا بافت های زیرین پوست نیز می رسند . 

جنبه های بهداشت عمومی:  

ویروس بیماری پوست قلنبگی در انسان هیچگونه بیماری بوجود نمی آورد .

درمان بیماری:

هیچ نوع درمان اختصاصی برای این بیماری وجود ندارد . تنها اقدامات درمانی در جهت ممانعت از بروزعفونت های باکتریائی ثانویه بوده که شامل بهره گیری از ترکیبات پادزیستی  چون سولفانامید ها است .

کنترل و پیشگیری:

 بیماری اساساً توسط حیوانات مبتلا به دیگر مناطق پاک انتشار می یابد ، همچنین امکان انتقال بیماری توسط پوست خام آلوده و یا دیگر محصولات دامی آلوده  وجود دارد .در برخی از همه گیری ها حشرات نقش انتقال بیماری را داشته اند . گشتار دام هایی که بطور فعال مبتلا هستند، محدود کردن نقل و انتقالات دامی، ریشه کنی حشرات ، پاکسازی و ضد عفونی کردن جایگاه دام در ممانعت از بیماری سودمند بوده است . در مناطقی که بیماری بومی است مایه کوبی با استفاده از واکسن تخفیف حدت یافته موثر می باشد . بدنبال بهبودی ازیک بیماری طبیعی ایمنیت کوتاه مدتی (در حدود 11 ماه ) بدست می آید . ویروس این بیماری  دردمای سرد به خوبی زنده می ماند و می تواند برای یک دوره طولانی(6 ماه در شرایط مناسب) در محیط دوام آورد، در دلمه های پوستی افتاده تا 35 روز پایا بوده و در پوست خام خشک شده حداقل تا 18 روز زنده می ماند . به منظور رفع آلودگی از جایگاه دام بایستی از مواد ضد عفونی کننده تایید شده استفاده نمود.به هنگام مصرف  ضدعفونی کننده  مطابق با غلظت پیشنهادی و مدت زمان تماس ارائه شده از آن بهره جست . ترکیبات ضد عفونی کننده ای که در مورد بیماری پوست قلنبگی  مفید می باشند  عبارتند از هیپوکلریت سدیم ، سود سوز آور (هیدرو اکسید سدیم) ، گلوتار آلدئید ، فرمالین و فنل  در جدول ذیل  غلظت پیشنهادی  و مدت زمان تماس با جرم جهت نابودی آن  ارائه گردیده.